Yeni sayfanın içeriği

Ukrayna’da ticari faaliyet göstermek üzere kurulacak ticari birimlere ilişkin düzenlemeler Ukrayna Medeni Kanunu ile Ukrayna Ticaret Kanunu’nda yer almaktadır. Belirtilen kanunların son hali, yapılan düzenlemeler neticesinde, 1 Ocak 2004 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu kanunlara ek olarak, 19 Eylül 1991 tarihli Şirketler Kanunu, şirketlerin kuruluş, faaliyet ve tasfiye işlemlerini düzenlemektedir. Şirketlerin ve şahıs girişimcilerin tescil işleminin esasları  ise 1 Temmuz 2004 tarihinde yürürlüğe giren 755-IV sayılı Ukrayna Kanunu ile getirilmiştir.

 

11 Kasım 2004 tarihinde yürürlüğe giren 14 Ekim 2004 tarih ve 482 sayılı Ukrayna Milli Bankası Kararı, yabancı yatırımcıların Ukrayna’ya yaptıkları yatırım ve yapılan yatırımlar sonucunda elde ettikleri kar, gelir ve benzeri fonların Ukrayna dışına çıkarılması ile ilgili bazı yeni esaslar getirmiştir. Belirtilen Karar’la getirilen yenilikler ana hatlarıyla aşağıda yer almaktadır.

 

-Yabancı yatırımcı herhangi bir Ukrayna tüzel kişiliğine yapacağı yatırımı ancak bir Ukrayna ticari bankasında Grivnya cinsinden açılmış bir yatırım hesabı vasıtasıyla yapabilir. Karardan önce bir Ukrayna ticari bankasında yabancı para cinsinden hesap açılması yeterli olmaktaydı.

                            

-Yerleşik olmayan satıcı (Ukrayna firmasındaki hissesini satmak isteyen bir yatırımcı) ile yerleşik olmayan alıcı arasındaki Ukrayna firmalarının hisseleriyle ilgili bütün nakit alışverişler Ukrayna’da Grivnya cinsinden açılmış olan yatırım hesapları vasıtasıyla yapılmalıdır.

 

-Ukrayna firmasınının hisselerine sahip olan yabancı bir yatırımcının sattığı hisselerin alıcısı eğer Ukrayna’da yerleşik ise, alıcı hisselerin bedelini yabancı yatırımcı tarafından bir Ukrayna ticari bankasında Grivnya cinsinden açılmış yatırım hesabına yatırmalıdır.

 

-Ayni olarak yapılmış bir yatırımın yabancı yatırımcı tarafından bir kısmının ya da tümünün nakde çevrilerek Ukrayna dışına çıkarılması, bağımsız bir uzman tarafından yapılacak değerlendirme neticesinde hazırlanacak değerlendirme raporuna istinaden mümkün olabilmektedir. Bu durumda, bu işlem için gerekli olan yabancı döviz alımı değerlendirme raporunda belirtilen yöntem ve sınırlar içinde gerçekleştirilebilir.

 

Şirket Türleri

 

Anonim Şirket (VAT-ZAT)

 

Anonim şirket (A.Ş.), şirket kayıtlı sermayesinin her bir payı eşit miktarda bölünmüş durumdadır. A.Ş.’nin ortakları şirket sermayesine yaptıkları katkı oranında sorumludurlar.

 

A.Ş., açık (VAT) ya da kapalı (ZAT) olarak iki türde kurulabilmektedir. Açık A.Ş., halka açılarak hisselerin satışı yoluyla kurulurken, kapalı A.Ş.’de hisseler firmaya katılmak isteyen ortak adayları arasında el değiştirilerek kurulmaktadır.

 

Açık ya da kapalı A.Ş’nin hisseleri Ukrayna’nın ilgili Devlet Komitesi (Ukrayna Devlet Menkul Kıymetler ve Sermaye Piyasası Komitesi) tarafından tescil edilmelidir. Buna ek olarak, açık A.Ş’nin hissedarları sermaye artışlarını Komiteye bildirmek zorundadırlar.

 

A.Ş. kuruluşu için en az 2 ortak gereklidir. Tek ortaklı A.Ş. kurulması, kurucunun en az iki ortağa sahip bir tüzel kişilik olması ile mümkündür. Asgari sermaye miktarı resmi aylık asgari ücretin 1.250 katıdır. Bu miktar, Aralık 2004 itibariyle 296.250 Grivnya yani yaklaşık olarak 55.000 ABD Dolarına karşılık gelmektedir.

 

Limited Şirket (OOO)

 

Limited şirkete katılan hissedarlar yalnızca yatırdıkları sermaye oranında sorumludurlar. Limited şirketin hiselerinin ilgili Ukrayna Devlet Komitesi’nce tescil edilmesi gerekmemektedir.

 

Limited şirket, en az iki ortağa sahip tek bir tüzel kişilik tarafından olmak kaydıyla, tek bir ortak tarafından ya da en az iki gerçek kişi tarafından kurulabilir. Ancak hisselerin dağılımı konusunda herhangi bir kanuni sınırlama bulunmamaktadır. Asgari sermaye miktarı resmi aylık asgari ücretin 100 katıdır. Bu miktar Aralık 2004 itibariyle 23.700 Grivnya tutarında olup, yaklaşık olarak 4.400 ABD Dolarına karşılık gelmektedir.

 

Şirket kurulmadan önce her bir şirket ortağının hissesinin %50’sine karşılık gelen parayı yatırması gereklidir.

 

Kuruluşunda ve yönetiminde anonim şirkete göre daha az kurala tabii olan limited şirket, özellikle yabancı yatırımcılar tarafından tercih edilmektedir.

 

            Tam Ortaklıklar ve Sınırlı Ortaklıklar

 

            Bu tür şirketlerde diğer şirketlere göre ortakların sorumluluk derecesi farklılık göstermektedir.

 

            Tam ortaklıkta şirketteki ortaklar şirketin yükümlülük ve borçlarından dolayı bütün malvarlıkları ile sorumludurlar.

 

            Sınırlı ortaklıkta ise bir veya bir kaç ortak şirketin adına bütün faaliyetlerin gerçekleştirilmesinden sorumlu olup, bu çerçevede şirketin yükümlülük ve borçlarından dolayı bütün malvarlıkları ile sorumludurlar. Bu tür ortakların dışında sınırlı ortaklıkta, şirketteki sorumlulukları şirkete yatırdıkları sermaye ile sınırlı olan ortaklar da yer alabilmektedir.

 

Temsilcilik ve Şube Açılması

 

Yabancı bir tüzel kişilik, kendi adına pazarlama, reklam ve lojistik gibi hizmetleri vermesi amacıyla Ukrayna’da bir temsilcilik açabilir. Temsilciliklerin yetkileri bir avukatlık sözleşmesi çerçevesinde belirlenmektedir. Ukrayna’da her ne kadar ticari temsilciliklerin (diğer ülkelerdeki şubeye karşılık gelen) sayısı fazla olsa da, yabancı tüzel kişiliğin temsilcilik yoluyla ticari faaliyette bulunup bulunamayacağı konusunda belirsizlik bulunmaktadır. Uygulama, temsilciliğin yetkilerinin, kontratların imzalanması, ithalat ihracat işlemlerinin ve diğer işlemlerin yapılmasına olanak verecek şekilde çok geniş tanımlanması şeklindedir. Bu şekilde çalışan temsilcilikler, Ukrayna vergi mevzuatı açısından Ukrayna’da temsilcilik açan firmaların Ukrayna’da daimi bir işletmesi olarak addedilebilmekte ve vergiye tabii olmaktadır. Temsilcilikler ise vergiye tabii değildir.

 

Yabancı firmalar Ukrayna’da temsilciliklerini açmak için Ukrayna Ekonomi ve Avrupa İle Entegrasyon Bakanlığı’nın 18.01.1996 tarihli ve 30 sayılı Kararı uyarınca bu temsilciliklerini tescil ettirmelidirler. Tescil işlemi, Aralık 2004 itibariyle 13.300 Grivnya (yaklaşık 2.500 ABD Doları) olan kayıt ücretinin anılan Bakanlığın vereceği banka hesap numarasına yatırılmasını müteakip 60 işgünü içinde belirtilen Bakanlıkça gerçekleştirilir. Bakanlık belirtilen esaslara göre tanzim edilen temsilciliğin tescil belgesini başvuru sahibine vermektedir.

 

Tescil işleminin gerçekleştirilebilmesi için gerekli bilgi ve belgeler: firmanın adı, firmanın bulunduğu ülke, firmanın adresi, telefon ve faks numarası, temsilciliğin açılacağı şehir/semt ve muhtemel adresi, şubeler açılması halinde bulunacağı şehirler/semtler, temsilcilikte çalıştırılacak yabancıların sayısı, firmanın kuruluş tarihi, firmanın hukuki durumu, elemanların sayısı, hesap numarası bildirmek şartıyla banka adı, firmanın faaliyet alanı, temsilciliğin açılış amacı ve faaliyet alanı ve Ukraynalı iş ortakları ile iş ilişkileri ve işbirliğinden beklentilerine ilişkin bilgileri içeren temsilcilik kayıt dilekçesi ile ekonomik faaliyeti gerçekleştirecek yabancı kişiliğin merkezi yönetim organının resmen kayıt edildiği ülkedeki ticaret (banka) siciline ait belge veya belgelerin örneğidir. Söz konusu belgeler verildiği yerde noterce tasdik edilmeli, Ukrayna’yı temsil eden konsolosluklarda onaylanmalıdır. Yine bu belgelerin resmi tercüman mührüyle onaylanmış Ukraynaca veya Rusça çevirisi diğer belgelerle birlikte başvuru ekinde yer almalıdır. Belgelerin, firmanın bulunduğu ülkede hazırlanmasını müteakip en geç 6 ay içinde Ukrayna Ekonomi ve Avrupa İle Entegrasyon Bakanlığı’na verilmesi gerekmektedir.

 

Yürürlükteki Ukrayna mevzuatı çerçevesinde temsilcilik ve şubeler kuruluşların yapısal olarak bir devamı niteliğinde değerlendirilirler. Bu özellikleriyle temsilcilikler ve şubeler, Ukrayna’da ayrı bir tüzel kişilik olarak kabul edilmezler. Bu nedenle bağımsız ticari faaliyet gerçekleştiremezler. Ticari faaliyet gösteren temsilcilikler ise yukarıda belirtildiği gibi Ukrayna vergi mevzuatı açısından Ukrayna’da temsilcilik açan firmaların Ukrayna’da daimi bir işletmesi olarak addedilebilmekte ve vergiye tabii olmaktadır

 

İlgili Ukrayna mevzuatı yabancı tüzel kişilerin Ukrayna’da nasıl şube açacağına ilişkin hükümler içermemektedir. Bu nedenle, yabancı tüzel kişiler, Ukrayna’da ticari faaliyette bulunmak amacıyla genelde şube açmak yerine açtıkları temsilcilği daimi kuruluş olarak tescil ettirmeyi veya limited şirket kurmayı tercih etmektedirler.

 

İş Birliği Anlaşmaları

 

İşbirliği anlaşmaları tarafların sermayelerini, bilgi birikimlerini, ticari isimlerini ve benzeri kaynaklarını biraraya getirerek oluşturdukları bir faaliyet şeklidir.

 

Aralarında işbirliği anlaşması akdeden Ukrayna’lı ve yabancı yatırımcılar bu akit çerçevesinde yürütecekleri işleri için diğer işlerinden ayrı muhasebe kayıtları tutmak ve ayrı banka hesapları açmak zorundadırlar. Bu tür ortaklıklardan kazanılan gelirler de diğer işlerinden elde ettikleri gelirden ayrı vergilendirilir.

 

            İşbirliği anlaşmaları, ilgili Ukrayna Bakanlar Kurulu Kararında belirtildiği şekilde tescil edilmelidir.