UKRAYNA YABANCI SERMAYE KANUNU

 

Ukrayna kanunları yabancı yatırımcıları bir kaç istisna dışında Ukrayna’lı yatırımcılarla aynı hak ve yükümlülüklere tabii tutmaktadır. Bu istisnalar Ukrayna’da yapılacak yatırımların çeşidinden, yatırım amaçlarından ve yatırım araçlarından kaynaklanmaktadır.

 

Ukrayna’da “Yatırım Kanunu” 18.9.1991 tarihinde kabul edilmiştir. Bu kanun, yatırımcının ülkesine bakmaksızın Ukrayna’da yapılan yatırımların genel çerçevesini çizmektedir. Diğer taraftan, Ukrayna’da yabancı sermayeye ilişkin düzenlemeler 19.3.1996 tarihli “Yabancı Sermaye Kanunu” ile yapılmıştır.

 

Söz konusu Kanun uyarınca, “yabancı yatırım” yabancı yatırımcı tarafından kar amaçlı veya sosyal amaçlı olarak Ukrayna kanunları çerçevesinde yapılan çeşitli şekillerdeki değerleri ifade etmektedir. Bu çerçevede, şirket tüzüğünde en az %10 oranında yabancı yatırıma sahip bir Ukrayna firması da “yabancı sermayeli” bir şirket statüsünü kazanmaktadır.

 

Yabancı yatırımlar, söz konusu yatırımların ilgili yerel yönetimlerce kayıt (tescil) altına alınması şartıyla, Yabancı Sermaye Kanunu çerçevesinde çeşitli ayrıcalıklara ve garantilere hak kazanmaktadırlar. Genel olarak bu ayrıcalıklar ve garantiler aşağıdaki başlıklar altında özetlenebilir;

 

1.Yabancı Sermaye Kanunu’nda yapılacak değişikliklere karşı yabancı yatırımcılar 10 yıllık bir süre için koruma altındadırlar. Ancak, bu ayrıcalık millileştirme ve kamulaştırma ile ilgili Ukrayna kanunlarında yapılan değişiklikler nedeniyle paratikte sınırlı olarak uygulanabilmektedir. 

 

2.Prensip olarak yabancı yatırımcıların yatırımları millileştirilemez ve devlet kuruluşları yabancı yatırımları kamulaştıramaz. Bunun istisnası doğal afet, kaza, salgın hastalık gibi acil durumlardır. Söz konusu durumlarda kamulaştırma Ukrayna Bakanlar Kurulu’nun yetkilendirdiği kurumların kararları çerçevesinde yürütülebilir.

 

3.Kayıpların tazmini ve ödenmesi: Yabancı yatırımcıların, bazı işlemlerin sonucunda oluşan kayıp karlar ve manevi zararların karşılanmasına yönelik olarak ödeme talep etme hakları bulunmakatdır. Bütün masraflar  ve kayıpların cari piyasa değerinden ya da mali müşavir ya da denetçi  tarafından makul bir hesaplama yöntemi  ile hesaplanan değerleri üzerinden yabancı yatırımcıya ödenmesi gereklidir.

 

4.Yatırımın sona ermesi durumunda yabancı yatırımcılar elde ettikleri geliri ve yatırımlarını söz konusu yatırımın sona ermesini izleyen 6 ay içinde ihraç vergilerini ödemeksizin Ukrayna dışına götürebilirler.

 

5.Karların yatırımcının ülkesine iade edilmesi: Vergi, harç ve benzeri zorunlu ödemelerin tamamlanmasını takiben yabancı yatırımcılar engelle karşılaşmadan ve derhal yabancı yatırım işlemi sonucunda yasal olarak elde ettikleri bütün karlarını ve hasılatlarını yabancı para cinsinden Ukrayna dışına çıkarabilirler.

 

Yabancı Sermaye Kanunu, yabancı sermayeli  şirketler için de bazı ayrıcalıklar getirmiştir. Söz konusu şirketler, satış amacıyla veya şirketin kendi kullanımı için yapılacak ithalatlar hariç olmak üzere, şirketin sermayesine katkı olarak getirilecek ayni sermaye kapsamı malları gümrük vergilerini ödemeksizin ithal edebilirler. Ancak, söz konusu malların aynı sermaye olarak şirkete kaydını izleyen 3 yıl içinde satışı veya bir başka yolla elden çıkarılması durumunda (yabancı sermayeli şirketin faaliyetine son vermesi halinde de), yabancı sermayeli şirket elden çıkarılan malların ortalama değeri üzerinden hesaplanacak gerekli gümrük vergilerinin tamamını ödemekle yükümlüdür.

 

Ukrayna’da yabancı yatırım işlemi konusunda iki tür sınırlama mevcut bulunmaktadır;

 

1.Yatırım işleminin üzerindeki sınırlamalar: Bunlar hem yabancı hem de Ukrayna’lı yatırımcılar için geçerlidir. Ukrayna kanunları çerçevesinde bazı faaliyetler yalnızca devlet işletmeleri ve kuruluşları tarafından yürütülebilir. Söz konusu faaliyetler arasında cephane ve mühimmat üretimi, banknot basımı, kıymetli kağıtların basımı sayılabilir.

 

2.Yalnızca yabancı yatırımcılara getirilen sınırlamalar: Bazı endüstrilerde faaliyet gösteren Ukrayna işletmelerindeki yabancı yatırım tutarının şirket tüzüğünde belirtilen azami sınırı aşmaması gereklidir. Bu gruba giren işletmelerin sayısı hızla azalmaktadır. Halihazırda, yayın (radyo ve televizyon), basın ve sigorta alanlarında  belirtilen sınırlamalar bulunmaktadır. Bunlara ek olarak, bankacılık ve denetim alanlarında da dolaylı olarak sınırlamalar mevcuttur. Ayrıca, yabancı kişiler ve yabancı tüzel kişiler Ukrayna’da tarım arazisi satın alamazlar.